دانشگاه علوم پزشکی ایران ، amir.turi@yahoo.com
چکیده: (8132 مشاهده)
امروزه با بمباران اطلاعاتی توسط تعداد زیادی از مقالاتی که هر روزه در مجلات مختلف به چاپ میرسند و حرکت به سمت تصمیمگیریهای مبتنی بر شواهد، مطالعات مروری اهمیت زیادی پیدا کردهاند(1تا3). مطالعات مروری برای استفاده بهینه از حجم بالای اطلاعات تولید شده توسط مقالات و ارائه ترکیبی از شواهد به صورت خلاصه، مورد توجه پژوهشگران رشتههای مختلف در دنیا قرار گرفته اند، اما به کارگیری این روش در بین پژوهشگران ایرانی، به نسبت کمتر بوده است(3و4). یکی از مهمترین دلایل این موضوع ناآشنایی پژوهشگران با جنبههای روش شناسی مطالعات مروری است. مطالعات مروری در یک دستهبندی کلی به دو دسته اصلی مرور روایتی و مرور نظاممند تقسیم میشوند که مشخصات و اهداف متفاوتی دارند(5و6). هدف این دست نوشته بیان تفاوتهای بین مطالعات مرور روایتی و نظاممند است.
مطالعات مروری روایتی (توصیفی یا سنتی)، مطالعاتی هستند که منابع علمی در مورد یک موضوع خاص را در حیطههای وسیعتر از یک مرور نظاممند، به صورت نظری و محتوایی، بدون روش کار اختصاصی و شفاف، توصیف و بحث میکنند(2و6و7). مرور روایتی بدون هیچ روش از پیش تعریف شده و نظاممندی انجام میشود به طوری که حتی در برخی مقالات مروری روایتی، بسته به سبک مجله، نوشتن قسمت روش کار ضروری نیست(2و8). در این نوع مرور، محقق به صورت واضح نحوه جستجوی منابع و پایگاههای دادهای که مورد جستجو قرار گرفته است، معیارهای ورود و خروج مطالعات اولیه به مرور و نحوه ارزیابی کیفیت و ترکیب نتایج آنها را مشخص نمیکند(5و6و8و9). طبق نظر نویسنده که در مورد موضوع مرور متخصص و صاحبنظر است، مرتبطترین منابع بدون این که در مورد انتخاب آن شفافسازی صورت گیرد، انتخاب میشوند و وارد مرور میگردند. نویسنده معمولاً منابعی را انتخاب میکند که نظرات او را تقویت میکنند و منابعی که نظرات متفاوت با نویسنده دارند را حتی اگر روش تحقیق خوبی داشته باشند، مورد توجه قرار نمیدهد. این جهتگیری در انتخاب مقالات در نهایت میتواند منجر به سوگرایی انتخاب شود و نتایج مطالعه را منحرف کند(9تا13). از آنجا که تا حد زیادی تحت تأثیر نظرات نویسنده است، نتایج آن قابل اطمینان نیست و توسط محققان دیگر قابل تکرار نیست؛ اما زمانی که در ارتباط با موضوع موردنظر منابع و شواهد کمی وجود دارد، میتواند مفید باشد(9و10و14).
مطالعات مروری نظاممند (ساختار یافته)، در دهه 1970 در علوم اجتماعی آغاز شدند و در دهه 1990 در پاسخ به نگرانیها در مورد اعتبار علمی مرورهای روایتی، به طور سریعی گسترش یافتند(15). هدف اصلی مرور نظاممند
فرموله کردن یک سؤال مشخص و اختصاصی و ارائه یک پاسخ خلاصهی دقیق از تمام منابع موجود، همراه با ترکیب کیفی یا کمی (فرا تحلیل) شواهد مرتبط است(2و11و13و16).
این نوع مرور بر اساس یک ساختار کلی، شامل تعیین سؤال پژوهشی، تهیه پروتکل پژوهش، جستجوی جامع پایگاههای داده با یک استراتژی جستجوی شفاف، یافتن منابع مرتبط و انتخاب آنها با معیارهای ورود و خروج مشخص، استخراج دادهها از منابع، ارزیابی کیفیت منابع مرتبط با چکلیستهای استاندارد، ترکیب و ارائه نتایج بطور خلاصه و شفاف و نتیجهگیری بر اساس شواهد است(16تا19). با توجه به این که مرور نظاممند دارای یک پروتکل از پیش تعیین شده و روش شفاف و ساختار یافته است، نتایج آن قابلیت اطمینان بیشتری دارند و توسط سایر محققان با روش مشابه، قابل تکرار است(10). با این که نتایج مرور نظاممند برای تصمیمگیری مبتنی بر شواهد قابل استفاده میباشند ولی در استفاده و تفسیر نتایج این مطالعات هم باید به کیفیت روش پژوهشی استفاده شده در آن و مواردی مانند روش مطالعات اولیه و سوگرایی در آنها، سوگرایی انتشار و ناهمگونی مطالعات، نیز توجه شود(20و21).
مهمترین تفاوتها بین مطالعات مرور نظاممند و روایتی ناشی از تفاوت در روش تحقیق این نوع مطالعات است. به طوری که مرور نظاممند دارای روش تحقیق کاملاً شفاف، ساختارمند و از پیش تعریف شده است؛ ولی در مرور روایتی روش تحقیق شفاف و واضحی وجود ندارد. عدم این شفافیت در روش تحقیق باعث میشود که نتایج مرور روایتی به نظرات و سلیقهی نویسنده وابسته باشد. در نهایت این تفاوتها باعث میشود تا یک مرور نظاممند با کیفیت در راس هرم اعتبار و کیفیت شواهد برای تصمیمگیریها قرار گیرد؛ در حالی که مرور روایتی در سطوح پایین از نظر شواهد معتبر قرار میگیرد(11و16و20و21). در جدول1 تفاوتهای اصلی مطالعات مروری نظاممند و روایتی نشان داده شده است.
در برخی موارد ممکن است مطالعاتی مروری انجام شوند که تا حدودی رویکرد نظاممند داشته باشند ولی تمام معیارهای لازم مانند معیارهای سختگیرانه کوکران(Cochrane) (19) برای یک مرور نظاممند را نداشته باشند و در طیفی بین مطالعات مروری روایتی و نظاممند قرار گیرند(8).
نوع مطالعه:
نامه به سردبیر |
موضوع مقاله:
ساير موارد دریافت: 1398/3/12 | پذیرش: 1398/5/16 | انتشار: 1398/1/26 | انتشار الکترونیک: 1398/1/26
ارسال پیام به نویسنده مسئول