مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی

شورای اعتباربخشی آموزش پزشکی تخصصی و هیأت بورد رشته‌های تخصصی پزشکی آمریکا کسب شش صلاحیت اصلی را برای دستیاران رشته‌های تخصصی بالینی معین کرده ‌است که یکی از آن‌ها پای‌بندی به اصول ‌حرفه‌ای است(1). بر‌اساس دستورالعمل اجرایی آزمون‌های ارتقای دستیاری و گواهینامه تخصصی کشور ایران نیز باید در محاسبه نمرات نهایی ارزیابی درون‌بخشی این حیطه‌های شش‌گانه رعایت گردد(2). موضوع تعهد به‌اصول ‌حرفه‌ای مانند بسیاری از جنبه‌های آموزشی دیگر دوران دستیاری یک فرآیند تکاملی است(3و4). برای گسترش و تعالی تعهد به ‌اصول ‌حرفه‌ای باید خطاهای رخ داده مشخص ‌شوند و رفتاری که نشان‌دهنده تعهد به ‌اصول‌ حرفه‌ای است تقویت‌ گردند(3). به همین دلیل تلاش‌هایی برای مستند‌سازی رفتار حرفه‌ای دستیاران و ارزیابی این رفتار و دخالت‌دادن آن در تعیین صلاحیت آنان برای کسب گواهی‌نامه تخصصی، به خصوص در کشورهای توسعه‌یافته صورت گرفته ‌است(3و5و6).

 در کشور ایران نیز مطابق مفاد هفتاد‌ و ‌دومین نشست شورای آموزش پزشکی ‌و ‌تخصصی30 نمره از 150 نمره ارزیابی درون‌بخشی سالیانه به رفتار حرفه‌ای اختصاص‌ یافته و تنها حیطه‌ای است که کسب حد‌اقل 70 درصد از نمره آن برای قبولی دستیار در ارزیابی درون‌بخشی و معرفی وی جهت شرکت در آزمون ارتقای کتبی سالیانه و گواهی‌نامه ضروری است(2). رییس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در اسفند‌ماه 92 و اردیبهشت‌ماه 93 دو جلسه مشورتی با حضور اعضای منتخب هیأت‌علمی دانشکده و با موضوع بررسی راه‌کارهای حضور مؤثر دستیاران در محیط‌های آموزشی‌درمانی تشکیل‌ دادند که طی آن اکثریت قاطع اعضا ضمن ابراز نگرانی از کم‌توجهی به موضوع پای‌بندی دستیاران به ‌اصول‌حرفه‌ای بر لزوم توجه بیش‌تر، عمیق‌تر و قانون‌مند به این موضوع تأکید  ‌کردند. بر‌اساس مفاد همان هفتاد ‌و ‌دومین نشست شورای آموزش پزشکی ‌و‌ تخصصی باید ابزار استاندارد ‌‌شده‌ای برای ارزیابی دستیار در این حیطه طراحی می‌شد(2). با‌توجه به عدم ‌وجود چنین ابزاری و ناهمگونی و ابهام در شیوه برخورد با عملکرد دستیاران در این حیطه در مراکز مختلف، "مجموعه دستورالعمل و ابزارهای ارزشیابی پای‌بندی دستیاران به ‌اصول‌ حرفه‌ای" به منظور پیاده‌سازی برنامه‌ای یکسان در این زمینه در سطح مراکز تربیت‌کننده دستیار تخصصی و با هدف ارتقاء عملکرد دستیاران در حیطه پای‌بندی به‌اصول ‌حرفه‌ای با مشارکت فعال اعضای هیأت‌علمی و نظارت مستقیم ایشان برای نهادینه ‌شدن فرهنگ پای‌بندی به‌اصول ‌حرفه‌ای در سطح سازمانی و همه شئونات نظام آموزش پزشکی و درمانی کشور در راستای بسته اعتلای اخلاق حرفه­ای طرح تحول و نوآوری در آموزش علوم پزشکی طراحی و تدوین شد. دو هدف اختصاصی این مجموعه:

الف. تدوین و پیاده‌سازی فرایند یکسان و عادلانه برای رسیدگی به گزارش‌های موردی مربوط به نحوه پای‌بندی دستیاران به اصول ‌حرفه‌ای در سطح گروه آموزشی، مرکز آموزشی‌درمانی، دانشکده و دانشگاه به‌ منظور:

الف-1. ارائه بازخورد و تعیین برنامه اصلاح عملکرد با مشارکت خود دستیار

الف-2. تعیین نمره متناسب با رفتار گزارش‌شده

الف-3. تعیین سایر اقدامات آگاهی‌بخش (تنبیهی) متناسب با رفتار گزار‌ش‌شده

 ب. تدوین و پیاده‌سازی فرایند ارزیابی دوره‌ای دستیاران در حیطه پای‌بندی به ‌اصول ‌حرفه‌ای با استفاده از روش‌های ارزیابی مناسب و یکسان به منظور اصلاح کلی عملکرد دستیاران و تعیین نمره نهایی پای‌بندی به ‌اصول‌ حرفه‌ای برای محاسبه در نمره ارزیابی درون‌بخشی سالیانه و تعیین احراز صلاحیت شرکت در آزمون کتبی ارتقای سالیانه و گواهی‌نامه

بیش‌تر ارزیابی‌های مربوط به پای‌بندی به اصول‌ حرفه‌ای در‌طول دوره دستیاری باید به‌ صورت تکوینی و با رویکرد اصلاح عملکردها صورت گیرد(3). با ‌توجه به ویژگی‌های دو ابزار " گزارش رویدادهای حساس (Critical Incidents)" و " ارزیابی پای‌بندی به‌اصول‌ حرفه‌ای کوتاه‌مدت (Professionalism Mini- Evaluation Exercise(P- MEX))" در طراحی فرایندهای حاضر استفاده از این دو ابزار مورد توجه قرار‌گرفت(3و5و6).