مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی

مقدمه: همگام با پیشرفت و توسعه علوم و فناوری شاهد دگرگونی‌هایی در فلسفه، محتوا و روش‌های آموزشی هستیم. رویکردهای سنتی و تصور انتقال دانش توسط معلمان و اساتید به مخاطبان، جای خود را به رویکردهای نوینی نظیر ساخت‌گرایی داده است. یکی از این رویکردها نقشه‌های مفهومی است. این مطالعه با هدف بررسی کاربرد نقشه‌های مفهومی در آموزش و یادگیری صورت گرفت.

روش‌ها: در این مطالعه مروری تمام مطالعات فارسی انجام شده در حوزه نقشه مفهومی از فروردین 80 الی اسفند 1393 از سه پایگاه اطلاعاتی الکترونیکی فارسی؛ بانک اطلاعات نشریات کشور (مگ ایران)، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی ایران، بانک اطلاعات مقالات علوم پزشکی ایران (سامانه دانش برکت گستر) جستجو و بررسی شدند. مقالات استخراج شده به روش تحلیل محتوی آنالیز شد.

نتایج: از مجموع 98 مقاله به دست آمده، 61 مقاله با توجه به معیارهای ورود از تحقیق خارج شدند. نتایج به دست امده از مطالعات 37 مقاله نشان داد که به ‌طورکلی 6/94درصد مطالعات به بررسی کاربرد نقشه مفهومی در یادگیری و بقیه به کاربرد این روش در ارزیابی میزان یادگیری پرداخته بودند. 54درصد کل مطالعات در حوزه سلامت بوده است که از این تعداد 2/43درصد در حیطه آموزش پرستاری انجام شده است.

نتیجه‌گیری: در حوزه آموزش نقشه مفهومی، به عنوان راهبرد یادگیری- یاددهی و ابزار ارزیابی مطرح گردیده است که موجب ارتقا یادگیری معنادار و عمیق می‌گردد. نقشه مفهومی در حوزه سلامت و به طور خاص در حیطه پرستاری منجر به ارتقای یادگیری معنادار و عمیق، بهبود تصمیم‌گیری بالینی، افزایش و توسعه تفکر انتقادی، افزایش مهارت حل مسأله، افزایش تعامل بین دانشجویان، افزایش خودکارآمدی و راهبردهای شناختی و آموزش به بیماران، افزایش میزان خلاقیت، بهسازی سبک رهبری، سامان‌دهی مراقبت‌ها و تسهیل تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به بیماری در محیط‌های پیچیده بالینی شده است.