مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

---

سردبیر محترم مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی مقاله‌ای با عنوان تأثیر برنامه آموزشی نقشه مفهومی‌بر تفکر انتقادی و تصمیم‌گیری بالینی پرستاران بخش مراقبت ویژه نوزادان در مجله آموزش در علوم پزشکی سال 1392 دوره 13 شماره 11 به چاپ رسیده است، که به صورت نیمه تجربی با روش پیش‌آزمون- پس‌آزمون صورت گرفته است(1). با توجه به اهمیت مقالات کارآزمایی بالینی در تصمیم‌گیری‌های بهداشتی و پزشکی(2) چند نکته در مورد مقاله مذکور قابل ذکر می‌باشد: در مطالعات مداخله‌ای در افراد تحت مطالعه یک مداخله صورت می‌گیرد و این مداخله قبل از انجام مطالعه مشخص نیست مفید، مضر یا بی‌اثر است و این فرضیه محقق است که این مداخله ممکن است تأثیر‌گذار باشد(3). این اخلاقی نیست که یک فرد را در معرض مواجهه غیرضروری قرار ‌دهند، برای ورود به مطالعه باید به فرد توضیحات کاملی ارائه گردد و وی با آگاهی از آثار مطالعه و انتخاب خود، وارد مطالعه شود(3و4)، یکی از مهم‌ترین مواردی که باید در مطالعات کارآزمایی بالینی ذکر شود، چگونگی اخذ رضایت‌نامه آگاهانه است. در این راستا بایستی به آزمودنی توضیح کاملی در مورد مداخله، اثرات احتمالی مداخله، نحوه‌ی تخصیص تصادفی و احتمال این که فرد ممکن است دارونما دریافت کند و یا مداخله مؤثر واقع نشود، داده شود(5). برای اطمینان از رعایت شدن قانون مطالعه و اخلاق در مطالعه بایستی رضایت‌نامه آگاهانه (informed consent) از گروه‌های مورد مطالعه قبل از تخصیص آنها به دو گروه گرفته شود. برای رعایت شدن اخلاق در کارآزمایی نه تنها بایستی تأیید مطالعه توسط کمیته اخلاق ذکر شود، بلکه بایستی چگونگی کسب رضایت‌نامه آگاهانه از شرکت‌کنندگان توضیحاتی داده شود و اخذ فرم رضایت‌نامه آگانه از شرکت کنندگان گزارش شود(4). یکی از مهم‌ترین موارد در رضایت باید آزادانه بودن آن باشد، ولی در مطالعه حاضر با توجه به این که برای برنامه آموزشی، امتیاز بازآموزی در نظر گرفته شده است، حالت آزادانه بودن وجود ندارد. سؤالی که برای خواننده مطرح می‌شود این است که در این مطالعه رضایت آگاهانه از افراد چگونه صورت گرفته است؟ آیا اخذ فرم رضایت‌نامه آگاهانه به طور کامل صورت گرفته است و نویسندگان مقاله از ذکر آن در مقاله خودداری کرده‌اند، بر اساس آنچه ذکر شد، انتظار می‌رود در مطالعات کارآزمایی بالینی چگونگی اخذ رضایت‌نامه آگاهانه از بیماران در مقاله ذکر شود(4). در انجام یک مطالعه حجم نمونه برای مقایسه بایستی متناسب انتخاب شود و با استفاده از شیوه‌ی علمی نسبت به محاسبه تعداد حجم نمونه اقدام کرد، و معمولاً برای این کار سرشماری صورت نمی‌گیرد(4و6)، در مطالعه حاضر کلیه افراد به روش سرشماری وارد مطالعه شده‌اند، سؤالی که مطرح است این است که آیا این تعداد افراد برای مطالعه کافی است؟ و اگر بر اساس فرمول، حجم نمونه محاسبه شود، حجم نمونه محاسبه شده به نظر بیش‌تر از این مقدار محاسبه شود. لذا با این توضیح آیا به علت محدودیت افراد به صورت سرشماری وارد مطالعه شده‌اند و حجم نمونه می‌تواند بیش‌تر از این تعداد محاسبه شود. از این رو آیا توان این مطالعه در حد قابل قبولی است؟(7). از طرفی در مطالعات برای اثبات وجود رابطه علیتی و مؤثر بودن دارو یا برنامه مداخله‌ای، وجود گروه شاهدلازم است، و بدون داشتن گروه شاهد، اثبات رابطه و مؤثر بودن باید با احتیاط تفسیر شود(3). نکته دیگر، توصیف نمونه از نظر متغیر‌های دموگرافیک در شروع مطالعه در گزارش مقالات کارآزمایی بسیار توصیه شده است(4). از این رو به نظر می‌رسد، چگونگی رضایت آگاهانه، توصیف افراد مورد مطالعه از نظر متغیر‌های دموگرافیک، توضیح در مورد توان آزمون و با توجه به این که تنها یک گروه وجود داشته است، آیا می‌توان به تأثیرگذاری برنامه آموزشی (با توجه به این که در برنامه‌های آموزش مداوم به دلیل امتیاز مربوطه دقت و توجه و یادگیری افراد بیش‌تر از حالت عادی و پژوهش است، و این طرح از این نظر از حالت پژوهش خارج شده است و جنبه برنامه آموزشی رسمی‌داشته است)، مطمئن بود، می‌تواند جهت افزایش کیفیت و اطمینان به مقاله مناسب باشد.

متن کامل [PDF 112 kb]   (1904 دریافت)    

---