حسین درگاهی، نیلوفر محمدزاده،
دوره ۱۳، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۲ )
چکیده
مقدمه: ارزشیابی اعضای هیأت‌علمی دانشگاه‌ها با هدف بهبود کیفیت تدریس، به روش‌های گوناگون انجام می‌شود. یکی از رایج‌ترین و در عین حال بحث انگیزترین این شیوه‌ها ارزشیابی اساتید توسط دانشجویان می‌باشد. علی‌رغم اختلاف‌نظرها درخصوص اعتبار این نوع ارزشیابی، استفاده از این روش در اکثر دانشگاه‌ها رواج یافته است. در این مقاله، نتایج پژوهش‌های موجود در مورد نظرات اعضای هیأت علمی درباره ارزشیابی توسط دانشجویان مرور می‌شود.
روش‌ها: پژوهش حاضر به صورت مروری و با استفاده از مطالعات کتابخانه‌ای و منابع اینترنتی انجام شد. ابتدا تعداد ۶۴ مقاله در حیطه ارزشیابی از استادان و مدرسین مورد بررسی قرار گرفت. از این تعداد ۴۲ مقاله مرتبط با ارزشیابی استادان، اعضای هیأت‌علمی یا دیدگاه دانشجویان در مورد نحوه تدریس استادان و مدرسین، ویژگی‌های شخصیتی، اداره و مدیریت کلاس، مهارت‌های ارتباطی استادان با دانشجویان، که معیارهای ورود به موضوع محسوب می شدند، انتخاب شدند. جستجو در مجلات مختلف از جمله مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، فصل‌نامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، دانش و پژوهش در علوم تربیتی و مجلات اختصاصی آموزش پزشکی انجام شد. همچنین در پایگاه‌های داده Iranmedex، Magiran, SID , PubMed, Google Scholar, ISC, Medline, و Scopus مقالاتی که درطی سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۹ نمایه و به چاپ رسیده بود با کلید واژه‌های ارزشیابی، دانشجو، هیأت‌علمی، دانشگاه، جستجو و انتخاب شد. سایر مقالات که استادان یا اعضای هیأت‌علمی و مدرسین را از دیگر ابعاد ویا توسط دیگر افراد مورد ارزشیابی قرار می‌داد از مطالعه خارج گردید.
نتایج: یافته ها در سه بخش نتایج موافق، نتایج مخالف و شرایط مؤثر در ارزشیابی دانشجو از استاد ارائه شده است. نتایج نشان داد که ارزشیابی فرایند تدریس باید از شش جنبه محتوا، میزان یادگیری دانشجو، رفتار کلاسی، برنامه و مواد درسی، دانش عضو هیأت‌علمی، ویژگی‌های دانشجویان (شامل مواد درسی، ترم تحصیلی و مقطع تحصیلی دانشجو)، خودارزیابی، ارزشیابی توسط همکاران، مدیران و مشاوران آموزشی و متناسب با اهداف ارزشیابی صورت گیرد.
نتیجه‌گیری: بیشتر اعضای هیأت‌علمی در دانشگاه‌های کشور و حتی در دیگر کشورها با اصل ارزشیابی استاد توسط دانشجویان به عنوان یک منبع ارزشمند و معتبر اطلاعات برای بازخورد به استادان به منظور بهبود کیفیت آموزش موافق هستند، اما معتقدند که عوامل مداخله‌گر نیز در این زمینه باید شناسایی و در نظرگرفته شوند. اعضای هیأت‌علمی همچنین معتقدند که ارزشیابی توسط دانشجو باید جزء نظام ارتقای کیفیت عملکرد اعضا هیأت‌علمی قرار گیرد، اما چنانچه قراراست از نتایج این روش در زمینه تشویق و ترفیع اعضای هیأت‌علمی استفاده شود، بهتر است دیگر روش‌های ارزشیابی به صورت جامع نیز مورد بهره‌برداری قرار گیرند.
