مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

---

ارزشیابی عملکرد یادگیرندگان، یکی از مؤلفه‌های مهم و حساس در فرایند یاددهی- یادگیری و از عناصر اساسی هر برنامه درسی است. در حال حاضر، ارزشیابی‌های رایج در فرایند یاددهی- یادگیری، عمدتاً پاسخ‌محور بوده و بر یادآوری ساده اطلاعات و انجام تکالیف سطوح پایین تأکید دارد در صورتی که در شرایط بیماری و حل مساٌله، سطوح بالای حیطه شناختی حائز اهمیت می‌باشد و این امر مستلزم بکارگیری شیوه‌های نوین ارزشیابی است(1). یکی از این روش‌ها «آزمون بالینی ساختاردار عینی» (Objective Structured Clinicl Examination-OSCE) می‌باشد که برای اولین بار در سال 1975 توسط دکتر هاردن معرفی شد(2). بسیاری از استادان، OSCE را روشی کارآمد برای ارزیابی همه جانبه شایستگی‌ها می‌دانند(3) و در بسیاری از دانشگاه‌های معتبر دنیا نیز از این آزمون به عنوان معیار ارزشیابی استفاده می‌شود(4). با توجه به گسترش برنامه‌های بازآموزی در ایران، ضرورت ارزیابی دقیق این برنامه‌ها و پژوهش درباره آنها به عنوان یک نیاز احساس می‌شود. بنا بر این، پژوهشگران برآن شدند تا با استفاده از آزمون بالینی ساختاردار عینی به بررسی دیدگاه شرکت‌کنندگان یک دوره بازآموزی از این شیوه ارزشیابی، بپردازند. در این مطالعه توصیفی، 63 نفر که در مهر ماه 1382 برای شرکت در دوره بازآموزی فوریت‌های مامایی به مرکز بهداشت تربت جام مراجعه نموده بودند، به روش سرشماری انتخاب شدند. پس از تکمیل فرم انتخاب واحد پژوهش وارد مطالعه شده و فرم پرسشنامه مشخصات کلی واحدهای پژوهش را تکمیل نمودند. پس از اتمام دوره بازآموزی که به مدت هشت ساعت برگزار گردید، شرکت‌کنندگان با استفاده از آزمون بالینی ساختاردار عینی مورد ارزشیابی قرار گرفتند. این آزمون شامل هفت ایستگاه سؤال و چهار ایستگاه روش و دو ایستگاه استراحت بود. مدت زمان هر ایستگاه 5 تا 10 دقیقه، مدت کل آزمون 70 دقیقه و نمره کل آزمون 90 امتیاز بود. روائی آزمون به روش اعتبار محتوی تعیین شد. علاوه بر این، برای تک تک ایستگاه‌ها و کل آزمون، ضریب دشواری و شاخص تمیز محاسبه گردید. بر این اساس، ضریب دشواری کل آزمون 71/0 و ضریب تمیز کل آزمون 56/0 محاسبه گردید. پایایی آزمون بالینی ساختاردار عینی نیز با استفاده از روش آلفا کرونباخ در مورد کل آزمون 82/0 بود. پایایی ایستگاه‌های اول، چهارم، هشتم و نهم که در آنها ارزشیابی با استفاده از فهرست وارسی انجام شد، با استفاده از روش توافق بین مشاهده‌گران (79/0r= و 002/0p=) و پایایی نمره‌گذاری ایستگاه‌ها نیز با استفاده از روش پایایی مصححان (92/0r= و 001/0p=) تأیید شد. پس از اتمام برگزاری آزمون، فرم بررسی دیدگاه شرکت‌کنندگان نسبت به آزمون بالینی ساختاردار عینی توسط شرکت‌کنندگان تکمیل شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آمار توصیفی در محیط نرم‌افزاری SPSS-11 و با استفاده از آزمون توزیع فراوانی انجام گردید. یافته‌های پژوهش در مورد آزمون ایستگاهی بیانگر آن بود که 4/79 درصد واحدهای پژوهش این آزمون را روشی مؤثر برای ارزشیابی مهارت‌های مامایی دانسته و 9/88 درصد آنها معتقد بودند که این شیوه را می‌توان در تمام دوره‌های بازآموزی استفاده نمود. شصت و هشت و سه دهم درصد بیان داشتند که مشخصات عملکرد هر مرحله، ارزشیابی صحیحی از میزان مهارت‌های کسب شده ارائه می‌دهد، 2/95 درصد افراد، محیط و فضای برگزاری آزمون و 7/85 درصد واحدهای پژوهش زمان هر ایستگاه را مناسب دانستند. همچنین 1/84 درصد ایشان بیان داشتند که توضیحات ارائه شده در هر ایستگاه قابل فهم و مناسب بوده و 1/57 درصد معتقد بودند محتوی آزمون را مطابق با محتوی آموزشی ارائه شده در طول دوره بازآموزی است. بطور کلی، نتایج نشان داد که اکثر واحدهای پژوهش معتقدند که آزمون بالینی ساختاردار عینی، روش مفیدی برای ارزشیابی دوره‌های بازآموزی بوده و می‌توان با استفاده از این روش، میزان مهارت را بطور صحیح ارزشیابی کرد و همچنین از این آزمون می‌توان به عنوان روش مناسبی برای ارزشیابی کلیه دوره‌های بازآموزی بهره برد. نتایج مشابه در مطالعات سایر پژوهشگران نیز مشابه این مطلب گزارش شده است(4تا7). با توجه به یافته‌های این پژوهش، می‌توان ادعا کرد آزمون بالینی ساختاردار عینی، علی‌رغم نیاز به امکانات زیاد، فضای فیزیکی مناسب برای تشکیل ایستگاه‌ها، لزوم مشارکت فعال و حضور ممتحنان در ایستگاه‌ها و...، روشی مطمئن برای ارزشیابی مهارت و میزان آموخته‌های شرکت-‌کنندگان در دوره بازآموزی می‌باشد و پژوهشگران استفاده از آن را برای ارزشیابی کلیه دوره‌های بازآموزی توصیه می‌نمایند.

متن کامل [PDF 84 kb]   (1888 دریافت)    

---