شبیه‌سازی، تکنیک و یا وسیله‌ای به منظور خلق ویژگی‌های پدیده‌های واقعی است(1). شبیه‌سازی به عنوان یک روش تدریس، عبارت از فعالیت‌هایی است که یک محیط واقعی بالینی را تقلید می‌کند و برای نشان دادن فرآیندها، تصمیم‌گیری و تفکر انتقادی به وسیله روش‌هایی مانند ایفای نقش و استفاده از وسایلی مانند فیلم‌های آموزشی و مانکن‌ها طراحی شده است(2). تاریخچه شبیه‌سازی در آموزش علوم پزشکی به عهد باستان بر می‌گردد، درآن زمان توسط شبیه‌سازی با گل و سنگ، خصوصیات بالینی بیماری‌ها و چگونگی اثرات این بیماری‌ها را نشان می‌دادند(3). اما آموزش به روش شبیه‌سازی به شکل نوین آن، به جنگ جهانی دوم برمی‌گردد که اولین بار برای آموزش خلبانان استفاده شد(4). مدت‌هاست که شبیه‌سازی‌های نوین در دیگر علوم همچون صنایع هوایی، نظامی و هسته‌ای مورد استفاده قرار گرفته است. در 20 سال اخیر استفاده از آنها در پزشکی و پرستاری نیز به طور روزافزونی گسترش یافته است(5). از مدت‌ها پیش برای آموزش مفاهیم و مهارت‌های پرستاری و تربیت پرستاران از روش شبیه‌سازی و مدل‌های آناتومیک، مانکن‌ها، ایفای نقش و برنامه‌های آموزش کامپیوتری استفاده می‌شد(1). شبیه‌سازی فقط محدود به استفاده از شبیه‌سازهای مکانیکی نیست، بلکه روش‌هایی مانند ایفای نقش، تنظیم سناریو، مطالعه موردی و غیره نیز نمونه‌هایی از شبیه‌سازی هستند(4). در این روش، مسأله‌ای فرضی، مشابه واقعیت‌های زندگی، برای دانشجو مطرح شده و سپس از آنها خواسته می‌شود تا با رعایت اصول و قواعد آموزشی، آن موقعیت را تجربه کنند و مسأله را حل نمایند(6). در روش شبیه‌سازی، سعی می‌شود هر چه ممکن است موقعیت ساخته شده مشابه حالت واقعی باشد تا آنچه آموخته می‌شود قابل انتقال به محیط واقعی باشد. از این روش در برخی دروس نظری ، درس بررسی وضعیت سلامت، و به خصوص برای دروس عملی پرستاری استفاده می‌شود(7). بنا به گزارش انستیتوی پزشکی، به منظور کاهش خطر و آسیب‌های وارده به بیماران، سازمان‌های بهداشتی و مؤسسات آموزشی موظف به استفاده از روش‌های شبیه‌سازی برای آموزش دانشجویان هستند(1). در حال حاضر دانشکده‌های پرستاری در 16 ایالت آمریکا اجازه جایگزینی آموزش شبیه‌سازی را در ساعات آموزش بالینی کسب کرده‌اند و پیش‌بینی می‌شود، 17 ایالت دیگر نیز در آینده بتوانند این اجازه را کسب کنند(8). با توجه به این که دانشجویان پرستاری تمرینات بالینی خود را در محیط واقعی تجربه می‌کنند، عدم مهارت کافی می‌تواند باعث ایجاد آسیب‌های جسمی و روحی زیادی به بیماران شود و این مسأله خود باعث ترس دانشجو و کاهش اعتماد به نفس آنان می‌شود(9). علی‌رغم انجام برخی مطالعات در زمینه تأثیر آموزش به روش شبیه‌سازی در پرستاری، شواهد تجربی اندکی در زمینه ارزیابی نتایج استفاده از این روش‌ها وجود دارد و انجام تحقیقات بیشتر ضروری است(10). به نظر می‌رسد استفاده از شبیه‌سازها در آموزش پرستاری با توجه به تأکیدی که در مورد امنیت بیمار شده است در آینده بیش از این هم گسترش خواهد یافت. لذا در این دستنوشته به معرفی روش تدریس شبیه‌سازی و بررسی کاربرد آن در آموزش پرستاری پرداخته می‌شود. این نوشته با استفاده از جستجوی منابع کتابخانه‌ای، اینترنتی و جستجوی مقالات در پایگاه‌های اطلاعاتی M‏edline ، SID، Blackwell، Proquest، CINAHL در زمینه شبیه سازی تدوین شده است. جستجوی منابع و مقالات موردنظر در بازه زمانی سال‌های 2000 تا 2011 با استفاده از کلید واژه‌های شبیه‌سازی، شبیه‌ساز، آموزش پرستاری و آموزش بالینی انجام شد. از بین مقالات متعدد به دست آمده، مقالات مروری در زمینه شبیه‌سازی، و مطالعات مداخله‌ای انجام شده در مورد تأثیر روش شبیه‌سازی در دانشجویان پرستاری، انتخاب و بررسی شدند. مرور متون نشان می‌دهد که استفاده از روش شبیه‌سازی در آموزش پرستاری رو به گسترش است. با توجه به تغییرات به وجود آمده در آموزش پرستاری، دلایل متعددی جهت به کار بردن این رویکرد آموزشی در رشته پرستاری وجود دارد. با این وجود هنوز برخی چالش‌ها و مشکلات در استفاده از این روش و عملی شدن آن در دانشکده‌ها وجود دارد که می‌توان با شناخت آنها و برنامه‌ریزی مناسب در جهت رفع آنها، راه را برای به‌کارگیری این رویکرد آموزشی مؤثر هموارتر نمود. در ادامه این مقاله، در مورد انواع شبیه‌سازی، دلایل و لزوم استفاده از شبیه‌سازی در آموزش پرستاری و چالش‌های فراروی استفاده از این روش به اختصار توضیح داده می‌شود.

متن کامل [PDF 155 kb]   (4438 دریافت)